De anticonceptiepil is een medicijn dat zonder de aanwezigheid van ziekte wordt voorgeschreven. Wie kan zeggen nooit ‘de pil’ te hebben gebruikt? Ik niet in ieder geval, als tienermeisje heb ik zonder er lang over na te denken het recept van de huisarts geaccepteerd. De huisarts gaf er summiere informatie over. En eerlijk gezegd voelde ik me in zulke situaties ook een klein beetje opgelaten om intelligente vragen over het gebruik ervan en eventuele bijwerkingen te vragen aan mijn mannelijke huisarts.
Wel of geen anticonceptiepil? Maak een bewuste keuze
Oorspronkelijk is ‘de pil’ bedoeld om een ongewenste zwangerschap te voorkomen, maar het wordt veel breder voorgeschreven. Bijvoorbeeld bij menstruatie- en overgangsklachten. Als ik er nu op terug kijk, had ik er graag meer over willen weten. Misschien had ik nog steeds dezelfde keuze gemaakt, maar dan was mijn keuze in ieder geval gebaseerd op volledige informatie. En ook nu ben ik blij dat ik er meer over weet zodat ik straks, als mijn dochter voor de keus komt te staan, beter met haar mee kan denken over haar opties. Dus, schrijf ik dit blog voor jou, als tienermeisje die voor de keuze staat, of als ouder van een tienerdochter die voor de keuze staat. En laat ik gelijk maar helder stellen dat ik in dit blog ook niet álle kennis met je deel, maar wel een stuk wat vaak onbelicht blijft.
De vrouwelijke hormoonhuishouding
Voordat ik inzoom op de vrouwelijke hormoonwerking, is het belangrijk om te beseffen dat de hele hormoonhuishouding een soort orkest is, met de schildklierwerking die als dirigent sturing geeft over zijn muzikanten. Hormonen activeren en deactiveren processen in ons lichaam. Zetten iets ‘aan’ of ‘uit’. Het ene hormoon heeft ook invloed op de werking van andere hormonen, als het een niet goed functioneert kan de rest ook niet optimaal functioneren. En wat zijn eigenlijk de precieze functies van de lichaamseigen hormonen die (in synthetische vorm als vervangers) in de pil zitten? Deze twee hormonen spelen de hoofdrol in hormonale anticonceptie, zo ook in de anticonceptiepil:
- Progesteron
Dit hormoon heeft vele functies in ons lichaam. Het heeft een zogenaamde voorlopersfunctie op diverse andere hormonen, waaronder cortisol (stressregulatie) en aldosteron (vochtregulatie). Progesteron is dienstbaar, stelt de eigen functie ondergeschikt aan de rol die het speelt voor cortisol en aldosteron. Anders gezegd; als cortisol en aldosteron een beroep doen op progesteron zal het daarnaar luisteren en komen helpen. Op zich logisch, want vluchten ten tijde van stress en voldoende vocht in het lijf is belangrijker om te kunnen overleven dan je voortplanten… Voortplanten is een luxe. En zodoende kan stress of een vochttekort er dus voor zorgen dat er te weinig progesteron is voor de eigen functie, waaronder het vasthouden van een zwangerschap. - Oestrogeen
Dit hormoon zorgt onder andere voor de opbouw van je baarmoederslijmvlies en rijping van eicellen. Oestrogeen heeft ook een belangrijke functie in de botopbouw. Besef je dat de focus van het lichaam op botopbouw tot ongeveer ons 25e levensjaar plaatsvindt, we kunnen dat zelf stimuleren door onder andere krachttraining en volwaardige voeding. Na het 25e levensjaar ligt de focus van het lichaam niet meer op de botopbouw.
Verstoring van de hormonale balans
Oestrogeen en progesteron hebben in hun ideale balans een positieve invloed op de stemming, libido, stofwisseling, lichaamsgewicht, gezond haar en gezonde botten. Wanneer de hormonale balans heftig wordt verstoord, bijvoorbeeld wanneer het lichaam zich gereedmaakt voor de vruchtbare levensjaren, maar ook wanneer de vruchtbare levensjaren voorbij zijn (de overgang) dan is dat voor de meesten duidelijk merkbaar. Immers, als meisje begin je te menstrueren, als vrouw op middelbare leeftijd eindigt die periode weer. Het lichaam moet een nieuwe balans vinden en dat kost tijd. Sommigen ervaren het zodanig heftig dat ze de symptomen liever zien verdwijnen. En dat snap ik want het kan echt heel erg belemmerend zijn voor je dagelijks leven. Gepaard gaan met pijnklachten en heftig bloedverlies, elke maand weer.
Veelal wordt dan door de huisarts de anticonceptiepil als ‘oplossing’ gezien en geadviseerd. En dat is ook wat een huisarts te bieden heeft; medicijnen. Maar dergelijke klachten kunnen ook door levensstijl worden verminderd, voeding (optimale mineralenhuishouding), ontspanning, beweging, hydratatie. Als je daarmee je klachten kan verminderen zodat je je lijf (en lever) niet hoeft te belasten met medicijnen, dan is dat pure (en natuurlijke) gezondheidswinst.
Werking van de anticonceptiepil
De anticonceptiepil vervangt de lichaamseigen productie van oestrogeen en progesteron voor synthetische hormoon-achtig werkende stoffen. Sommige eigenschappen imiteren de werking van oestrogeen en progesteron en andere eigenschappen van de synthetische vervangers hebben juist een andere werking dan de lichaamseigen variant, soms met juist een tegenovergesteld effect. Zo lijkt de synthetische variant van progesteron meer op het lichaamseigen mannelijk hormoon ‘testosteron’ dan het lichaamseigen progesteron. Je kan je vast voorstellen dat het vrouwelijk lichaam daardoor uit balans raakt.
Nadelen van de anticonceptiepil die vaak onbesproken blijven
Ten eerste: als je al jong de pil gaat slikken, wordt de lichaamseigen botaanmaak belemmerd door een gebrek aan oestrogeen. De synthetische vervanger heeft namelijk niet de eigenschappen om de botaanmaak te stimuleren. En met het verstrijken van de tijd, verstrijkt ook de levensfase waarin de botopbouw met name plaatsvindt. Osteoporose (botontkalking) komt pas op latere leeftijd aan het licht, maar je hebt er dus juist in de jonge jaren invloed op om het te voorkomen/beperken.
Ten tweede: als je vroegtijdig aan de pil gaat, voordat het hormoon-orkest zijn nieuwe balans heeft gevonden, dan stel je het proces uit dat leidt tot het vinden van de nieuwe ideale balans. Je lichaam kan dat pas verder oppakken als je vrij van synthetische hormonen bent.
Voorbeeld: stel je voor dat je al heel jong ‘de pil’ bent gaan gebruiken en je hebt na een aantal jaren een zwangerschapswens en dus stopt met de pil. Dan kan het dus nog een hele tijd duren voordat jouw lichaam de hormoonbalans zodanig weer heeft afgestemd dat een zwangerschap tot stand kan komen. Als je lichaam die balans al eens heeft ervaren voordat er is gestart met de pil dan zal dat na het stoppen veel sneller weer ‘gevonden’ worden. Maak je niet ongerust, dat proces zal nog steeds tot stand komen, maar het kan wel zinvol zijn om er dan wat meer ondersteuning aan te bieden zodat het wat gemakkelijker (sneller) tot stand kan komen.
Tenslotte: andere (meer bekende) nadelen van de pil zijn behoorlijk verschillend van persoon tot persoon. Denk aan gewichtstoename, neerslachtigheid, haaruitval en verminderd libido (zin in seks). Deze nadelen kunnen ook pas opspelen als je al een hele tijd de pil slikt.
Wanneer is het ‘een goed moment’ om met de anticonceptiepil te beginnen?
Ik snap echt dat er een behoefte kan zijn aan de voordelen die ‘de pil’ of alternatieve hormonale anticonceptiemiddelen biedt. En hormonale anticonceptie ook een passende oplossing kan zijn (nog even los van welke soort je dan kiest). Maar het zou voor je lijf en toekomstige kinderwens echt fijn zijn als je dat pas doet als je:
- een regelmatige cyclus hebt die tussen de 21-35 dagen duurt, 28 dagen is het gemiddelde.
- je ovuleert (ovulatie=eisprong). Je kan een ovulatie herkennen doordat je vaginale slijm ongeveer 14 dagen voor je menstruatie wat taaier wordt en je basale lichaamstemperatuur stijgt. Sommigen voelen een eisprong ook als een kortdurende, milde kramp in het bekkengebied.
Ik ben benieuwd wat je van dit blog vindt. In mijn volgende blog zal ik meer schrijven over hoe je hormonale klachten kan verminderen en zo je menstruatie wat draaglijker kan maken.
P.S. Heeft het lezen van dit blog tot meer vragen geleid bij jou? Daar ben ik blij om! Want pas als al je vragen beantwoord zijn heb jij alle informatie om je keuze te kunnen maken. Neem dus gerust contact met me op zodat jij je eigen vragen kan stellen. Ik zal ze goed mogelijk voor je proberen te beantwoorden en meedenken met een voor jou passende anticonceptie.
